زبان برنامه نویسی اسکرچ چیست؟

اسکرچ در واقع یک زبان برنامه نویسی کامپیوتری است که در قالب تعامل، آموزش و ساده انگاری، امکان یادگیری برنامه نویسی برای تمام افراد را فراهم کرده است. این زبان برنامه نویسی توسط متخصان دانشگاه MIT آمریکا طراحی و توسعه داده شده است تا شروع آموزش برنامه نویسی را تسهیل کند. از این رو افرادی که مایلند استعداد کودک خود را در برنامه نویسی پرورش دهند یا اینکه از یک روش برای افزایش خلاقیت کودکشان استفاده کنند، اسکرچ را به کار می‌گیرند. 

زبان برنامه نویسی اسکرچ چگونه استفاده می‌شود؟

زبان برنامه نویسی اسکرچ به گونه‌ای طراحی شده است که کدنویسی را از شیوه تخصصی و مهندسی آن خارج کرده و در قالب‌های بصری و صوتی جذاب مثل آهنگ و تصاویر کارتونی به کودکان نشان دهد. در واقع استفاده از این زبان باعث علاقه مندی بیشتر کودکان نسبت به برنامه نویسی می‌شود. در اسکرچ دستورات تایپ نمی‌شوند بلکه تصاویری هستند که در قسمت‌های مختلف قرار می‌گیرند و مجموعه کدها را تشکیل می‌دهند. با قرارگیری درست تصاویر یا آهنگ‌ها کنار یکدیگر، مجموعه کدها تشکیل می‌شود و دستور برنامه نویسی مورد نظر اجرا می‌شود. شما می‌توانید در سایت اسکرچ به صورت آنلاین پروژه‌ها را انجام دهید، سفارش بگیرید و حتی با مشاهده الگوی کد نویسی سایر برنامه نویسان، علم برنامه نویسی خود را توسعه دهید.
 

تاریخچه زبان برنامه نویسی اسکرچ :

زبان برنامه نویسی اسکرچ اولین بار در سال 2007 توسط تیمی در آزمایشگاه رسانه دانشگاه MIT با رهبری مایکل رسنیک و با هدف تقویت تفکر محاسباتی و یادگیری کودکان عرضه شد. این زبانه برنامه نویسی با الگوی برداری از زبان لوگو که به تقویت خلاقیت کودکان کمک می‌کرد طراحی شد. در سال‌های بعد و با رشد فناوری، نسخه‌های جدیدتری از اسکرچ نیز عرضه شد که هر کدام قابلیت‌هایی را به آن اضافه می‌کرد. ورژن آنلاین، اندروید و جاوا اسکریپت این زبان نیز هم اکنون در دسترس قرار دارد.

این زبان برنامه نویسی ابتدا صرفا توسط موسسه‌های خاصی عرضه می‌شد و تقریبا در ایران نمونه‌ای نداشت. اما در طی چند سال گذشته موسسه‌ها و آموزشگاه‌های مختلف نیز با آموزش زبان اسکرچ به کودکان کمک می‌کنند انیمیشن‌ها، بازی و برنامه‌ها را به کمک این زبان بنویسند. البته این زبان بیشتر به منظور آشنایی کودکان با دنیای برنامه نویسی و تقویت خلاقیتشان است. در حال حاضر بیش از 6 میلیون پروژه با زبان برنامه نویسی اسکرچ ساخته شده‌اند و این دلیلی جز کاربری راحت، خدمات رایگان نرم افزار اسکرچ و پشتیبانی از تمام زبان‌های متداول جهان ندارد.

زبان برنامه نویسی اسکرچ چه کاربردهایی دارد؟

اصلی‌ترین کاربرد زبان برنامه نویسی اسکرچ، یادگیری اصول و پایه کدنویسی توسط کودکان و دانش آموزان علاقه مند به این حرفه است. این زبان از کدنویسی تصویری برای آموزش استفاده می‌کند و به همین دلیل حتی به سواد نوشتاری احتیاجی ندارد. از مهم‌ترین کاربردهای اسکرچ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    ساخت بازی‌ها، برنامه‌ها، انیمیشن‌ها و داستان‌های تصویری جذاب توسط کودکان
•    یادگیری کدنویسی تصویری به عنوان یک مهارتت
•    آشنایی با مبانی کد نویسی 
•    سرگرمی کودکان در یک جامعه امن، تعاملی و خلاق
•    تقویت تفکر خلاقانه و استدلال سیستماتیک در کودکان
•    تقویت مهارت‌های اجتماعی و انضباط فردی
•    تقویت کار گروهی و پایداری اجتماعی کودکان

تاثیر زبان برنامه نویسی اسکرچ بر کودکان :

یادگیری زبان برنامه نویسی و نوعی کد نویسی به خصوص در سنین پایین تاثیر بسیار مثبتی بر تمام جنبه‌های مغز و مهارت‌های کودکان دارد. یادگیری اسکرچ مهارت‌های حل مسئله و تفکر محاسباتی را در کودکان ارتقا می‌دهد و به صورت مستقیم روی افزایش خلاقیت آنها تاثیرگذار است. علاوه بر این اسکرچ می‌تواند در قالب یک مهارت پروژه محور به کار رفته و به کودکان کمک کند از برنامه‌های چند رسانه‌ای برای اجرای ایده‌های خود استفاده کنند. این عامل می‌تواند روی استعدادیابی کودکان یا حداقل پروش استعدادهای آنها موثر واقع شود.  توجه داشته باشید که یادگیری یک زبان برنامه نویسی صرفا برای برنامه نویس شدن کودکان نیست؛ بلکه در کشورهای پیشرفته از این روش برای رشد و تقویت ذهن خلاق کودکان استفاده می‌شود.

 
کودکان با یادگیری زبان برنامه نویسی اسکرچ چه مهارت‌هایی را می‌آموزند؟

زبان برنامه نویسی اسکرچ انتخابی مناسب برای آموزش مهارت‌های زندگی به کودک است. اسکرچ فضای بصری و جذابی برای کودکان دارد که باعث می‌شود در این قالب بتوانید مهارت‌های مختلفی را آموزش دهید. در ادامه مهم‌ترین مهارت‌هایی را که می‌توان از طریق زبان اسکرچ آموزش داد معرفی می‌کنیم.

تفکر حل مسئله و منطقی :

آموزش کد نویسی اگر برای کودک قابل درک باشد، می‌تواند قوه منطقی و مهارت حل مسئله او را تقویت کند. این زبان یک سری چالش‌های قابل حل شدن ارائه می‌کند که کودک با حل این چالش‌ها می‌تواند به نواحی جدیدی از مغز خود دسترسی پیدا کرده و آن را تقویت کند. 

کار با کامپیوتر :

 استفاده از پروژه‌های دیجیتالی و کامپیوتری مهارت کودک در استفاده از کامپیوتر را تقویت می‌کند. همانطور که می‌دانید دو مورد از مهم‌ترین مهارت‌هایی که هر کودکی باید به آن دسترسی داشته باشد، استفاده از کامپیوتر و زبان انگلیسی است. اسکرچ روی هر دو مهارت تاثیر گذاشته و مهارت کار کردن در فضای دیجیتال را برای او تسهیل می‌کند. کودکان با یادگیری مهارت برنامه نویسی نه تنها یاد می‌گیرند چگونه اطلاعات را با استفاده از کامپیوتر دریافت کنند، بلکه می‌توانند در فضای دیجیتال چیزهای جدیدی خلق کنند.

ریاضیات و تفکر محاسباتی :

ریاضیات در تمام انسان‌ها تقریبا نیمی از مغز انسان را تشکیل می‌دهد و در رشد ما نقش قابل توجهی دارد. زبان برنامه نویسی اسکرچ قابلیت استفاده از ریاضی و تفکر محاسباتی را به صورت فعال در چالش‌های مختلف خود دارد و این باعث می‌شود کودک از همان ابتدا ذهن قدرتمندی در ریاضیات پیدا کند. مفاهیمی مثل الگو، تکرار، شروط، فرمول، متغیرها، مختصات و ... همگی جزئی از اسکرچ هستند.

یادگیری مدرن :

آموزش زبان برنامه نویسی اسکرچ به طور قابل توجهی با کلاس‌های سنتی مدرسه و سایر کلاس‌ها متفاوت است. این برنامه حالتی کاملا مدرن دارد و آموزش را از حالت جبری و خسته کننده خارج می‌کند. به همین دلیل این زبان نه تنها در کودک انگیزه و اشتیاق را ایجاد می‌کند، بلکه باعث افزایش مهارت یادگیری می‌شود. برخی مطالعات نشان می‌دهد شرکت بچه‌ها در کلاس‌های آموزشی اسکرچ باعث کاهش اختلالاتی مثل اختلال تمرکز و یادگیری می‌شود.

مهارت همکاری تیمی :

از گذشته تا کنون همواره ارزش کار تیمی از کار انفرادی بیشتر بوده است؛ چرا که یک تیم قادر است اشتباهات و نواقص فرد را پوشش دهد و به موفقیت برسد. از طرفی دیگر برنامه نویسی اسکرچ معمولا به صورت گروهی و تیمی انجام می‌شود و هر فرد بخشی از پروژه‌ها را پیش می‌برد. اگرچه تمام افراد به پروژه تسلط دارند اما این تیم است که فرایند را به اتمام می‌رساند. به همین دلیل کودکان می‌توانند از این طریق از همان سنین کودکی کار تیمی را یاد بگیرند و روحیه اجتماعی داشته باشند.

 
چرا بچه‌ها باید اسکرچ یاد بگیرند؟

ممکن است بگویید که بچه من به کد نویسی علاقه‌ای نشان نمی‌دهد و چرا باید برنامه نویسی اسکرچ را یاد بگیرد؟ قبل از هر چیز باید بگوییم که کودکان از قبل آشنایی با برنامه نویسی ندارند و به همین دلیل ممکن است علاقه‌ای نشان ندهند. علاوه بر این زبان برنامه نویسی اسکرچ فقط یک ابزار تکنولوژی برای کد نویسی و آشنایی با برنامه نویسی (Programing) نیست. این زبان با توجه به درگیر کردن بخش‌های مهم مغز کودکان، نقش قابل توجهی در رشد آنها دارد. 

از طرفی دیگر برنامه نویسی یکی از مهم‌ترین حرفه‌های جهان است که هر روز بر تعداد متخصصان آن و نیازهای شغلی آن افزوده می‌شود. تخمین زده می‌شود که تا سال 2025 1 میلیون شغل برنامه نویسی صرفا برای بچه‌ها وجود داشته باشد. کار کردن کودکان در اوقات فراقت نه تنها در نظم و تعهد آنها در آینده نقش دارد، بلکه به استقلال مالی و افزایش مهارت‌های حل مسئله نیز کمک می‌کند.

مزایای یادگیری زبان برنامه نویسی اسکرچ :

زبان برنامه نویسی اسکرچ عملکرد و کارایی مشابه با سایر زبان‌های کدنویسی دارد اما بر خلاف آنها ساده و در دسترس بوده و برای کودکان جذابیت دارد.  به همین دلیل بسیاری از والدین که دغدغه یادگیری مفید کودکشان را دارند می‌توانند از این زبان برنامه نویسی بیشترین بهره را ببرند. از مهم‌ترین مزایای یادگیری اسکرچ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ساده برای یادگیری : شروع یادگیری برنامه نویسی اسکرچ بسیار ساده است و حتی در بسیاری از موارد نیازی به شرکت در کلاس و دوره را نیز ندارد. کافی است وارد سایت اسکرچ شده، برنامه آن را نصب کنید و مطابق دستور العمل‌ها پیش بروید. البته برای اینکه بیشترین مزیت را از یادگیری اسکرچ به دست آورید و از جنبه‌های تعاملی آن برای پیشرفت استفاده کنید، بهتر است در کلاس مخصوص اسکرچ شرکت کنید. مزیت اصلی این زبان آن است که نیازی به تایپ و نوشتن ندارد. بچه‌ها می‌توانند با استفاده از ماوس بلاک‌های برنامه نویسی را بکشند و به راحتی در محل مناسب قرار دهند.

یادگیری مولد : یادگیری زبان برنامه نویسی اسکرچ نسبت به زبان‌های کد نویسی قدیمی نه تنها یادگیری آسان‌تری دارد، بلکه منجر به یادگیری سایر مهارت‌ها توسط کودک می‌شود. ماهیت بصری اسکرچ باعث می‌شود کودکان به حل کردن مسئله و یادگیری فعال علاقه مند شوند و پروژه‌های کوچک تا بزرگ را پله پله حل کنند. 

افزایش اعتماد به نفس : کودکان با دسترسی به اطلاعات و دستور العمل‌های این زبان می‌توانند به تدریج سطح برنامه نویسی خود را بالا ببرند. باور کنید یا نه، کودک شما نیز به این احتیاج دارد که در یک پروژه و کار واقعی موفق شده و مفید واقع شود. کد نویسی اسکرچ به کودک احساس مفید بودن می‌دهد این باعث می‌شود به موفقیت در پروژه‌ها افتخار کنند. بنابراین با همین روش کودک شما می‌تواند اعتماد به نفس خود را ارتقا دهد و احساس ارزشمند بودن را تجربه کند.

کلاس اسکرچ چگونه است؟

برای کودکان بهتر است که در کلاس برنامه نویسی شرکت کنند تا همراه با یک راهنما راحت‌تر بتوانند مهارت‌های لازم را به دست بیاورند. البته اسکرچ به گونه‌ای طراحی شده تا حتی خود کودکان نیز بتوانند پس از مدتی به صورت خود آموز آن را یاد بگیرند؛ اما در این مسیر پیچیدگی‌هایی وجود دارد و این قابلیت بیشتر برای انگلیسی زبانان است. بهتر است کودکان در یک دوره اسکرچ شرکت کنند تا مبانی آن را بیاموزند و پس از آن می‌توانند برای شکوفایی خلاقیت خودشان مسیر را ادامه  دهند. در کلاس اسکرچ کودکان می‌آموزند که چگونه و با چه هدفی بلوک‌های تصویری را در کنار یکدیگر قرار دهند تا به نتیجه برسند. اوایل ممکن است برنامه نویسی حتی به زبان تصویری نیز برای کودک گنگ باشد که وظیفه حل آن با کلاس است. یک مربی ماهر که در زمینه آموزش کودکان تخصص دارد، می‌تواند کودک را به سمت بیشترین مهارت  و استعداد هدایت کند.
 

سن مناسب برای اسکرچ چه سنی است؟

زبان برنامه نویسی اسکرچ یک تکنیک مناسب برای کودکان است و برای بزرگسالان کاربردی ندارد. بزرگسالان از آنجایی که راحت‌تر مفاهیم پیچیده را یاد می‌گیرند، بهتر است از زبان‌های برنامه نویسی مثل پایتون استفاده کنند. البته از اسکرچ نیز می‌توان برای ساخت برنامه‌های پیچیده نیز استفاده کرد و محدودیتی در این مورد وجود ندارد. با این حال بهترین سن برای یادگیری اسکرچ بین 7 تا 16 سالگی است که بازسازی بیشتری نیز دارد. بسیاری از کودکان توانسته‌اند با این نوع از کدنویسی بازی‌های جذابی تولید کنند و آن را به بازار عرضه کنند. این زبان برنامه نویسی با بیش از 70 زبان دنیا هماهنگ شده و در بسیاری از آموزشگاه‌ها و کلاس‌ها به صورت تخصصی برای کودکان تدریس می‌شود. 

آموزش ثبت نام در اسکرچ :

اسکرچ در واقع یک پلتفرم است که دسترسی به برنامه نویسی را برای همه راحت کرده است. برای شروع کار با زبان کد نویسی اسکرچ کافی است به وب سایت Scratch مراجعه کنید و یک حساب کاربری ایجاد کنید. مراحل ثبت نام و ایجاد حساب کاربری در اسکرچ شامل :

1.    ابتدا وارد قسمت Sign in شده و نام کاربری و رمز عبور اختصاصی خود را ایجاد کنید.
2.    سپس فیلدهای دیگری مثل آدرس ایمیل، نام و ... را وارد کرده و آن را تایید کنید.
3.    تایید ایمیل با ارسال یک پیام برای شما انجام می‌شود.
4.    پس از ثبت نام، سایت اسکرچ مرحله به مرحله شما را با این زبان برنامه نویسی آشنا می‌کند.
بهتر است برای استفاده از سایت همیشه فردی که به زبان انگلیسی و کامپیوتر مسلط است او را همراهی کند.

آموزش برنامه نویسی اسکرچ در گرگان شتاب آموز :

گروه آموزشی شتاب آموز به علت اهمیت این زبان جذاب برای کودکان دوره آموزش اسکرچ در گرگان را در آکادمی شتاب آموز به صورت حضوری برگزار کرده است تا برای کودکان علاقه مند به دنیای کامپیوتر و آموزش برنامه نویسی در شهر گرگان امکان یادگیری را به راحتی فراهم کند

سوالات متداول :

•    آیا افرادی که تا کنون برنامه نویسی نکرده‌اند نیز می‌توانند از اسکرچ استفاده کنند؟
بله اسکرچ در واقع یک ابزار برای افرادی مبتدی است تا با استفاده از آن برنامه نویسی را شروع کنند؛ بنابراین احتیاجی به تجربه قبلی در زمینه کد نویسی نیست.

•    آیا از اسکرچ می‌توان برای پروژه‌های حرفه‌ای و کسب درآمد استفاده کرد؟
اسکرچ در قدم اول برای آموزش مهارت و آشنایی کودکان با کامپیوتر و برنامه نویسی طراحی شده است؛ اما از این زبان می‌توان برای پروژه‌های تجاری سبک نیز استفاده کرد.

•    آیا اسکرچ رایگان است؟
بله استفاده از اسکرچ رایگان است و نیازی به کامپیوتر یا لپ تاپ خیلی پیشرفته هم ندارد. اما شرکت در کلاس‌های مرتبط با آن قاعدتا هزینه‌هایی در پی دارد.